De Koninklijke kapel werd in de XVII eeuw opgericht (ingewijd op 16 februari 1690) door de algemene gouverneur van de Nederlanden, Markies de Castanaga, in de hoop een mannelijke troonopvolger voor de Koning van Spanje Carlos II te bewerkstelligen.

Na de Slag in 1815 werden er 27 gedenkplaten voor de geallieerde slachtoffers van de slag, alsook een buste van wellington, een basreliëf ter ere van het Engelse leger en een basreliëf voor Frederik Hertog van Nassau, en het Nederlandse leger aangebracht.

In 1860 werd de kapel vergroot om aan de groeiende bevolking van Waterloo te voldoen. De meeste gedenkplaten werden naar de nieuwe beuk verplaatst.

Ingehuldigd in september 1914, naar aanleiding van het honderdjarig bestaan van de Slag, herinnert dit monument aan het lijden van de Belgen in juni 1815. Het opschrift luidt: « Aux Belges morts le XVIII juin MDCCCXV en combattant pour la défense du drapeau et l’honneur des armes ». (Aan de Belgen gestorven op 18 juni 1815 in hun strijd voor de verdediging van de vlag en de eer van de wapens).

4200 Belgen en 4 generaals hebben daadwerkelijk aan de Slag bij Waterloo deelgenomen. Het Hollands-Belgische contingent was aan het Engels leger toegevoegd onder de benaming “Engels-Nederlands”. De Belgen verloren 1200 man, gedood of gewond.

Slechts weinig Belgen sloten zich bij het Franse leger aan. Luitenant Demulder was één van hen en staat vermeld op een gedenksteen langs de Chemin des Vertes Bornes, nabij de Leeuw. Nadat hij in gans Europa deel had genomen aan de veldslagen van het Franse “Grote Leger”, vond hij de dood tijdens een charge van de Franse kurassiers van Ney, op enkele kilometers van zijn geboortehuis in Nivelles.

De hoeve La Papelotte, gelegen op 2 km ten westen van de Leeuwenheuvel, was een essentieel steunpunt voor de linkerflank van de geallieerde troepen. Ze werd bezet door de Lichte Compagnie van het 3e bataljon van het regiment van Nassau, onder bevel van Prins Bernard van Saxen-Weimar.

Tijdens de aanvallen door het 1e Franse korps van d’Erlon (divisie Durutte), werd zij twee maal ingenomen en heroverd.

Het is aan deze zijde dat het 1e Pruisische korps von Zieten op het slagveld kwam rond 19.30u en bijdroeg tot de Franse nederlaag.

Luitenant-kolonel Gordon was 29 jaar in 1815. Hij maakte deel uit van het 3e regiment Garde te voet en was vleugeladjudant van Wellington. Omstreeks 18 uur, op het moment van de verovering van de hoeve La Haie Sainte, werd zijn been door een kanonkogel verbrijzeld. Hij werd overgebracht naar het Hoofdkwartier van Wellington in Waterloo. Hij stierf kort na de amputatie van zijn been.

Zijn familie, één van de oudste in Schotland, liet dit monument in 1817 oprichten. Zijn lichaam rust in het Engels memoriaal voor de gesneuvelden in de Slag bij Waterloo, dat zich op het kerkhof van Evere bevindt.

Deze afgeknotte piramide werd in 1818 opgericht door de officieren van het Engels-Duitse legioen van de Hanoverianen, KGL (King’s German Legion) genoemd. Georges III, Koning van Engeland, die ook vorst van Hanover was, verwelkomde de Hanoverse officieren en bataljons die zich niet aan Napoleon wilden onderwerpen, toen de Franse troepen het noorden van Duitsland binnenvielen. Deze KGL-troepen waren opgeleid en uitgerust door de Engelsen en vormden elitebataljons. In Waterloo bestond hun opdracht erin de hoeve van La Haie Sainte in handen te houden.

Toen de boomgaard van de hoeve door de Fransen van maarschalk Ney werd ingenomen, verschansten de Hanoverianen zich in de gebouwen en weigerden de plaats te verlaten, niettegenstaande de orders van Wellington. Zij kwamen bijna allen om het leven tijdens de aanvallen en de brand in de hoeve.

De hoeve La Haie Sainte bekleedde een sleutelpositie in de verdediging van Wellington. Het ging er hevig aan toe, zowel tijdens de aanvallen als bij de verdediging. De hoeve werd door het bataljon van majoor George Baring van het Kings German Legion verdedigd. Omstreeks 18.30 uur werd de hoeve door maarschalk Ney ingenomen. De verdedigers waren met “Baker Rifle” uitgerust, die reeds een getrokken loop hadden waardoor ze op grotere afstand (200 meter) nauwkeurig konden schieten. Zo konden ze beter de Franse officieren treffen, die aan hun uniform herkenbaar waren. Van de 1000 verdedigers ontsnapten slechts 42 aan de dood.

Deze kleine hoeve, gebouwd in 1765, was een cabaret in 1815, en het centrum van de Franse stellingen.

Op 17 juni 1815, omstreeks 18.30 uur, kwam de Franse voorhoede die de Geallieerden in hun terugtocht naar Sint-Jansberg achtervolgde, aan ter hoogte van La Belle Alliance. Napoleon hield er halt, gaf zijn orders en keerde rond 20 uur terug naar de hoeve Le Caillou.

Op 18 juni, vanaf de middag, nam Napoleon stelling nabij deze hoeve, van waaruit hij het slagveld kon observeren.

In de avond na de slag ontmoetten Wellington en Blücher er elkaar toevallig bij valavond. Daar gaf Blücher het bevel om de Fransen te achtervolgen en op te jagen tijdens hun vlucht, wat hem toeliet de hand te leggen op de koets van Napoleon, die er niet in geslaagd was om de brug van Genappe ermee over te steken.

Het Pruisische monument, ten noorden van het dorp Plancenoit, bestaat uit een gotische pijl in “Berlijns ijzer” en een sokkel van blauwe steen. Het staat naar Pruisen gericht. Dit monument, opgericht in 1819, is een creatie van architect Schinkel. Men vindt dit model van gotische pijl terug in de steden waar de Pruisen overwinningen behaalden.

Toen de Franse soldaten zich in 1832 op aanvraag van Leopold I naar het beleg van Antwerpen begaven, vernielden zij het kruis en maarschalk Gérard kon het kunstwerk in extremis van de vernieling redden, anders zou het monument zeker verdwenen zijn. In deze episode werd er een hekken omheen geplaatst om het te beschermen.

De kerk van Plancenoit, toegewijd aan Sint Katrijn, werd op 18 juni 1815 verwoest tijdens de gevechten. Ze werd in 1856 heropgebouwd. In en rondom het kerkhof vonden hevige gevechten plaats. De Pruisische troepen van het IVe korps van Bülow trachtten de 4000 soldaten van de Jonge Garde van generaal Duhesme, die het dorp moedig verdedigden, te omsingelen. De laatste Franse aanval werd geleid door generaal Pelet die uitschreeuwde: « Volg mij, Jagers, wij redden de Adelaar of sterven met hem».

De kerk bevat talrijke gedenkplaten voor de Franse soldaten die in het dorp de dood vonden.